THI CA THẾ GIỚI
sưu tầm - dịch thuật

Tiến sĩ Đàm Trung Pháp
Professor Emeritus
Texas Woman’s University

“Trong cánh rừng thưa”

Guido Cavalcanti (1260-1300)

 

Tâm tình người viết: Trong số những ngôn ngữ đã làm quen, tôi thích lối phát âm tiếng Ý nhất vì nghe nó thực là êm tai.  Tiếng Ý sử dụng năm mẫu âm căn bản A, I, U, E, O.  Ba âm đầu phát âm như tiếng Việt, hai âm sau cùng tựa như “ê” và “ô” vậy. Các âm I và E êm ái xuất hiện khá nhiều ở vị trí sau cùng của các danh từ và tính từ số nhiều. Thêm vào đó là một số kết hợp  dễ nghe của một số tử âm và mẫu âm, như khi tử âm S nằm giữa hai mẫu âm thì nó phát âm như âm “d” trong chữ “du dương”, tử âm C khi đi với I và E thì đọc như “chi” và “chê”, các âm tiết GIA và GIO được phát âm như “gia” và “giô”’, và CH tiếng Ý phát âm như “k” tiếng Việt. Như vậy, khi diễn tả ý nghĩ “Trong vườn hoa văn chương Ý có nhiều thi nhân trữ tình” thì người Ý sẽ như “hát” lên câu nói dịu dàng “Nel giardino letterario d’Italia ci sono molti poeti lirici.”  Hãy tưởng tượng niềm hạnh phúc của một thi nhân tốt số khi được một giai nhân người Ý cho nghe lời âu yếm giữa một bối cảnh  thiên nhiên huy hoàng ---như cô mục tử không tên đã ban cho nhà thơ Guido Cavalcanti trong bài dã ca (pastorale) In un boschetto (Trong cánh rừng thưa) mà những tiểu đoạn nên thơ nhất được dịch thuật dưới đây.

*

*      *

Guido Cavalcanti (1260-1300) là bạn thơ tâm đắc nhất của đại thi hào Dante nước Ý. Ngang ngửa thi tài với Dante, Cavalcanti là thủ lãnh trường phái Dolce stil nuovo (Lối viết mới ngọt ngào) mà chủ đích là để tán dương phụ nữ. Tán dương phái đẹp đâu có gì mới mẻ, nhưng cái mới ngọt ngào của trường phái Cavalcanti là niềm tin rằng tình yêu chỉ có thể phát sinh trong những trái tim hào hiệp cao nhã và phái đẹp chính là những thiên thần giáng thế để cứu độ các đấng mày râu! Như vậy, tình yêu hiến cho phụ nữ cũng là tình yêu dâng lên Thượng Đế. Cavalcanti nổi danh với nhiều thơ về triết lý cao siêu, nhưng những tác phẩm được mến chuộng nhất của  ông lại là những bài thơ ngắn nhiều nhạc tính dễ trở thành những bài dã ca (pastorali) trong đó lý luận khô khan biến mất, để chỉ còn lại những tình ý cá nhân chứa chan xúc cảm. Bài dã ca khét tiếng In un boschetto (Trong cánh rừng thưa) là một tuyệt chiêu nói về cuộc gặp gỡ như mơ giữa thi nhân và một nữ mục tử trong một cánh rừng thưa. Yếu tố thành khẩn và bộc trực trong cảm nghĩ của cô mục tử làm người đọc khó quên được nàng. Nàng đẹp long lanh hơn cả tinh tú trên trời:

In un boschetto trova pastorella
Piu che la stella – bella al mi parere

Trong cánh rừng thưa  gặp cô mục tử
Hơn cả sao trời – nàng đẹp như mơ

Tóc vàng óng ả, da thịt hồng tươi, đôi mắt long lanh tình ái, nàng đang chăm sóc đàn cừu non. Mà gợi cảm thay:

E, scalza, di rugiada era bagnata
Cantava come fosse innamorata

Và đi chân không, đẫm ướt sương mai
Nàng hát ca như say hương tình ái

Thi nhân choáng váng, chào nàng làm quen và muốn biết có ai đi cùng với nàng không? Dịu dàng nàng thưa:

Che sola sola per lo bosco gia

Chỉ mình em thôi đơn độc băng rừng

Như thể đã quen thi nhân từ lâu, nàng thỏ thẻ cho biết mỗi khi nghe tiếng chim ca nàng lại thầm ước có được người yêu. Dịp may tới rồi, thi nhân tự nhủ, vì nàng còn lẻ bóng mà chim chóc lại đang ca hát tưng bừng. Chàng bèn thử lửa:

Merzè le chiesi sol che di baciare
E d’abbracciare – le fosse’ n volere

Tôi chỉ xin ân huệ được hôn nàng
Và ôm ấp – nếu như nàng kỳ vọng

Nắm tay thi nhân, nàng cho biết trái tim đã trao chàng đó. Tay đan tay, họ đi dưới những cành cây tươi tốt, quanh chân họ hoa sắc muôn màu. Nàng chẳng còn là mục tử tầm thường nữa đâu:

E tanto vi sentio gioia e dolzore
Che dio d’amore – parmevi vedere

Và nơi ấy cho tôi  bao thống khoái
Thần tình yêu – chính đích thị nàng rồi

Người dân Ý yêu In un boschetto của Cavalcanti vì chính vị thủ lãnh Lối viết mới ngọt ngào, với chủ đích tán dương phụ nữ trong thi ca, đã thần thánh hóa diệu kỳ một nữ mục tử sống hạnh phúc giữa lòng thiên nhiên, chẳng cần chút  cao sang nào cả!